This page is part of the Greek version of the PanCare PLAIN summaries.
Έκδοση 2: 09/12/2024

Πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (POI)

Τα αναπαραγωγικά όργανα πρέπει να λειτουργούν σωστά προκειμένου να διασφαλιστεί η γονιμότητα και η υγεία του ατόμου. Πιο συγκεκριμένα στις γυναίκες, τα πιο σημαντικά αναπαραγωγικά όργανα είναι ο κόλπος, η μήτρα, οι σάλπιγγες και οι ωοθήκες, τα οποία βρίσκονται στο κάτω μέρος της κοιλιάς.

Τα θηλυκά γεννιούνται, συνήθως, με δύο ωοθήκες, οι οποίες αναπτύσσονται και ωριμάζουν μέσα στα χρόνια, ξεκινώντας από την εφηβεία. Οι δύο βασικές λειτουργίες των ωοθηκών είναι:

• Η παραγωγή προγεστερόνης και οιστρογόνων: Η προγεστερόνη και τα οιστρογόνα είναι γυναικείες ορμόνες, οι οποίες είναι σημαντικές για την ομαλή ανάπτυξη των αναπαραγωγικών οργάνων (κατά την εφηβική ανάπτυξη), την καλή σεξουαλική λειτουργία και την υγεία του ατόμου στο σύνολό της. Η προγεστερόνη και τα οιστρογόνα είναι επίσης σημαντικά για την ρύθμιση του εμμηνορροϊκού κύκλου (περίοδο).
• Η παραγωγή ωαρίων: Σε κάθε εμμηνορροϊκό κύκλο, ένα ωάριο απελευθερώνεται από μία εκ των ωοθηκών στη σάλπιγγα (ωορρηξία). Στην περίπτωση που το ωάριο γονιμοποιηθεί από ένα σπερματοζωάριο, το ωάριο ταξιδεύει κατά μήκος της σάλπιγγας στη μήτρα. Εκεί το γονιμοποιημένο ωάριο θα μετατραπεί σε μωρό. Εάν όμως το ωάριο δεν γονιμοποιηθεί, η γυναίκα αποκτά περίοδο.

Κατά την διάρκεια της εφηβείας, ξεκινά ο έμμηνος κύκλος και επαναλαμβάνεται κάθε 21 με 35 μέρες μέχρι η γυναίκα να φτάσει στην εμμηνόπαυση. Μετά την εμμηνόπαυση, οι ωοθήκες παράγουν λιγότερες ορμόνες και δεν απελευθερώνουν πια ωάρια. Οι γυναίκες δεν έχουν πια περίοδο και δεν μπορούν και να μείνουν έγκυες. Οι γυναίκες συνήθως φθάνουν στην εμμηνόπαυση στην ηλικία των 45 με 55.

Όταν ξεκινήσει η εμμηνόπαυση νωρίτερα από την ηλικία των 40, αυτό ονομάζεται πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (POI), ή πρώιμη εμμηνόπαυση. Η POI μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα γονιμότητας, τα οποία μειώνουν τις πιθανότητες για μία γυναίκα να μείνει έγκυος. Ορισμένες φορές η POI μπορεί να προκαλέσει μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, πόνο κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης, κολπική ξηρότητα ή δυσκολία στον οργασμό. Το κάθε άτομο μπορεί να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα περιστασιακά. Στην περίπτωση που τα προβλήματα εμφανίζονται σε μεγαλύτερη συχνότητα και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ονομάζεται σεξουαλική δυσλειτουργία.

Γυναικεία αναπαραγωγικά όργανα
Δημιουργήθηκε με το BioRender.com
Περάστε πάνω από τα γράμματα/αριθμούς στο σχήμα για περισσότερες πληροφορίες.

Διατρέχω κίνδυνο να εμφανίσω POI?

Κάθε γυναίκα, συμπεριλαμβανομένων όσων δεν έχουν υποβληθεί σε θεραπεία καρκίνου, μπορεί να αναπτύξουν POI. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένες θεραπείες καρκίνου που αυξάνουν τις πιθανότητες να αποκτήσει μία γυναίκα POI αργότερα στην ζωή της.

Οι ακόλουθες θεραπείες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο:

• Μία ομάδα χημειοθεραπειών που ονομάζονται αλκυλιωτικοί παράγοντες, όπως η κυκλοφωσφαμίδη και η προκαρβαζίνη. Η POI είναι πιο συνήθης αν η ασθενής εκτεθεί σε υψηλές δόσεις αλκυλιωτικών παραγόντων, αλλά και πιο σπάνια έπειτα από χαμηλότερες δόσεις.
• Η ακτινοθεραπεία στις ωοθήκες ή στην ευρύτερη περιοχή.

Μπορείτε να μάθετε αν έχετε υποβληθεί σε κάποια από τις παραπάνω θεραπείες ελέγχοντας την περίληψη θεραπείας σας. Εάν δεν έχετε στην κατοχή σας την περίληψη θεραπείας σας και έχετε οποιαδήποτε απορία, επικοινωνήστε με το νοσοκομείο της νοσηλείας σας.

Εάν αντιμετωπίζετε POI, δεν σημαίνει ότι πάντα ευθύνεται η θεραπεία του καρκίνου. H POI μπορεί να έχει και άλλα αίτια. Στις περισσότερες γυναίκες, ωστόσο, που έχουν POI οι αιτίες είναι άγνωστες.

Ποια είναι τα συμπτώματα και τα σημεία της POI;

Υπάρχουν συμπτώματα και σημεία που προδίδουν αν εσείς  ή η κόρη σας έχετε POI. Μπορεί να μην έχετε συμπτώματα ή σημεία τη δεδομένη στιγμή, αλλά είναι σημαντικό να τα γνωρίζετε σε περίπτωση που εμφανίσετε στο μέλλον.

Συμπτώματα και ενδείξεις της POI είναι:

Σε περίπτωση που αναγνωρίζετε κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα ή ενδείξεις στον εαυτό σας ή στο παιδί σας, παρακαλώ επικοινωνήστε με τον ιατρό σας ή με τον ειδικό που σας παρακολουθεί.

Είμαι στην ομάδα υψηλού κινδύνου να εμφανίσω POI. Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω και πότε;

Οι εξετάσεις που πρέπει να υποβληθείτε εξαρτώνται από την ηλικία σας.

Εάν ανήκετε στην ομάδα υψηλού κινδύνου να εμφανίσετε POI, συνίσταται να επισκέπτεστε τακτικά τον ιατρό σας ή τον ειδικό που σας παρακολουθεί και να κάνετε τις παρακάτω εξετάσεις:

• Να μετράτε την πρόοδο και την ανάπτυξη της εφηβείας ενός παιδιού κάθε χρόνο, ξεκινώντας από την ηλικία των 11 ετών.
• Να κάνετε εξετάσεις αίματος προκειμένου να μετρήσετε τις σημαντικές ορμόνες. Συνήθως γίνονται όταν δεν έχουμε ενδείξεις εφηβείας ή δεν έχουμε πρόοδο για τουλάχιστον 12 μήνες. Συνίσταται, επιπλέον, να κάνετε εξετάσεις αίματος όταν δεν είχατε την πρώτη σας περίοδο μέχρι την ηλικία των 16. Επίσης συνίστανται αν αντιμετωπίζετε προβλήματα στον εμμηνορροϊκό κύκλο σας ή αν επιθυμείτε να ελέγξετε τις πιθανότητες μελλοντικής εγκυμοσύνης.
• Συζητήστε για τον εμμηνορρυσιακό σας κύκλο κάθε 5 χρόνια μετά την εφηβεία.
• Να κάνετε σωματικές εξετάσεις κάθε 5 χρόνια μετά την εφηβεία.

Τι συμβαίνει στην περίπτωση που εμφανίσω POI;

Στην περίπτωση που εμφανίσετε POI, ο ιατρός σας ή ο ειδικός που σας παρακολουθεί πιθανότατα να σας παραπέμψει σε κάποιον ειδικό ιατρό. Ανάλογα με τα συμπτώματα και/ή τις ενδείξεις που αντιμετωπίζετε, μπορεί να παραπεμφθείτε σε:

• (Παιδιατρικός) ενδοκρινολόγος (ιατρός που ειδικεύεται στις ορμόνες και τον μεταβολισμό)
• Γυναικολόγο/γιατρό γονιμότητας (ιατρός που ειδικεύεται στην γυναικεία γονιμότητα)

Ο ειδικός ιατρός θα σας προτείνει διάφορες επιλογές θεραπειών που είναι κατάλληλες για την περίπτωσή σας, όπως τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT).

Τι θα μπορούσα να κάνω επιπλέον;

Δεν επιθυμούν όλοι να γίνουν γονείς, αλλά εάν το επιθυμείτε, ίσως να επιθυμείτε να εξετάσετε τις διαθέσιμες επιλογές. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν την εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) ή τη δωρεά ωαρίων από άλλη γυναίκα. Μπορείτε επιπλέον να χρησιμοποιήσετε τα δικά σας ωάρια αν έχετε καταψύξει πριν τη θεραπεία του καρκίνου ή θα μπορούσατε να καταψύξετε τώρα εάν είστε ομάδα υψηλού κινδύνου για POI. Η υιοθεσία ή παρένθετη κύηση μπορεί επίσης να είναι μία επιλογή που μπορείτε να εξετάσετε.

Η εμπειρία της POI μπορεί να είναι δύσκολη. Η POI μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις σας, συμπεριλαμβανομένων και των σεξουαλικών σχέσεων. Φροντίζοντας την ψυχική σας υγεία μπορεί να ωφεληθείτε ̇ ακόμα και μικρές αλλαγές στον τρόπο ζωής σας μπορεί να έχουν θετικό αντίκτυπο τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Για περισσότερες πληροφορίες για το πως να φροντίσετε την ψυχική υγεία σας, παρακαλώ διαβάστε: Προβλήματα ψυχικής υγείας.

Παρότι δεν είναι δυνατό να αντιστραφεί η POI που προκλήθηκε από θεραπεία καρκίνου, παραμένει σημαντικό να έχετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Φροντίζοντας την ψυχική σας υγεία μπορεί να είναι ωφέλιμο ̇ ακόμα και μικρές αλλαγές στον τρόπο ζωής σας μπορεί να έχουν θετικό αντίκτυπο τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική υγεία. Για περισσότερες πληροφορίες για το πως να αποκτήσετε έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής, παρακαλώ διαβάστε: Βελτιώστε την υγείας σας.

Είναι σημαντικό να είστε ενημερωμένοι για την πιθανότητα εμφάνισης POI και να γνωρίζετε τα συμπτώματα και τα σημεία. Εάν έχετε περαιτέρω απορίες ή οι πληροφορίες στο παρόν φυλλάδιο σας προκάλεσαν ανησυχία, παρακαλώ επικοινωνήστε με τον ιατρό σας ή τον ειδικό που σας παρακολουθεί.

Που θα μπορούσα να βρω περαιτέρω πληροφορίες;

Θα μπορούσατε να βρείτε περαιτέρω πληροφορίες για την POI διαδικτυακά. Είναι σημαντικό, επιπλέον, να γνωρίζετε ότι εν λόγω πληροφορίες δεν είναι πάντα ενημερωμένες ή ακριβείς.

Ορισμένες πηγές για περαιτέρω πληροφορίες είναι:

• NHS: Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες σχετικά με την POI γενικότερα
• The Daisy Network: Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για ένα δίκτυο υποστήριξης γυναικών που αντιμετωπίζουν POI
• Healthtalk: Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες σχετικά με την πρόωρη εμμηνόπαυση, συμπεριλαμβάνονται και ιστορίες γυναικών που μιλούν για την προσωπική τους εμπειρία
• FertilityFriends: Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για ένα δίκτυο υποστήριξης ατόμων που αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας
• Human Fertilisation and Embryology Authority (HFEA): Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες σχετικά με διάφορα είδη θεραπειών γονιμότητας στο Ηνωμένο Βασίλειο
• AdoptionUK: Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για την υιοθεσία στο Ηνωμένο Βασίλειο
• SurrogacyUK: Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες σχετικά με την παρένθετη μητρότητα στο Ηνωμένο Βασίλειο
• Fertility Europe: Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες σχετικά με τις ART (τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής), την IUI (τεχνητή γονιμοποίηση) και τη νομοθεσία σύμφωνα με την χώρα που βρίσκεστε

Σε αυτές τις ιστοσελίδες, μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με:

• Βελτιώστε την υγεία σας
• Ψυχική υγεία

Παρακαλώ σημειώστε

Η περίληψη PLAIN βασίζεται στο πρόγραμμα καθοδήγησης PanCareFollowUp σχετικά με «Πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια» [1], το οποίο βασίζεται στο αντίστοιχο πρόγραμμα καθοδήγησης [2].

Παρόλο που η ομάδα πληροφοριών PanCare PLAIN προσπαθεί να παρέχει ακριβείς και πλήρεις πληροφορίες που είναι ενημερωμένες κατά την ημερομηνία δημοσίευσης, μπορείτε να ελέγξετε με τον γενικό ιατρό σας ή τον ειδικό που σας παρακολουθεί αν η παρούσα περίληψη αντικατοπτρίζει τις πιο πρόσφατες διαθέσιμες πληροφορίες και αν είναι σχετικές για εσάς.

Μην βασίζεστε αποκλειστικά σε αυτές τις πληροφορίες. Το ιδανικό είναι να ζητήσετε τη συμβουλή ενός ειδικευμένου ιατρού εάν έχετε ερωτήσεις σχετικά με μια συγκεκριμένη ιατρική κατάσταση, ασθένεια, διάγνωση ή σύμπτωμα.

Καμία εγγύηση ή δήλωση, ρητή ή σιωπηρή, δεν παρέχεται σχετικά με την ακρίβεια, την αξιοπιστία, την πληρότητα, τη συνάφεια ή την επικαιρότητα των πληροφοριών αυτών. Η PanCare παρήγαγε την αγγλική έκδοση και η PanCare δεν ευθύνεται για τις μεταφρασμένες εκδόσεις της παρούσας περίληψης. Η Ελληνική έκδοση των περιλήψεων PLAIN δημιουργήθηκε από το Κύτταρο.

*Διεθνής ομάδα International Guideline Harmonization Group για τις όψιμες επιπτώσεις του παιδικού καρκίνου

[1] van Kalsbeek, R. et al. (2021) European PANCAREFOLLOWUP προτάσεις για την παρακολούθηση των όψιμων επιπτώσεων του καρκίνου στην παιδική ηλικία, την εφηβεία και των νεαρών ενηλίκων, European journal of cancer. Διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://www.ejcancer.com/article/S0959-8049(21)00368-3/fulltext

[2] Van Dorp, W. et al. (2016) Προτάσεις για την Παρακολούθηση της Πρόωρης Ωοθηκικής Ανεπάρκειας για Γυναίκες Επιζώντες από καρκίνο Παιδικής ηλικίας, Εφηβείας και Νεαρής ηλικίας: Μία από την International Late Effects of Childhood Cancer Guideline Harmonization Group σε Συνεργασία με την PanCareSurFup Consortium. Διαθέσιμό στον σύνδεσμο: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5569686/