This page is part of the Greek version of the PanCare PLAIN summaries.
Έκδοση 2: 09/12/2024

Υγιεινός τρόπος ζωής: φροντίζοντας την ψυχική σας υγεία

Γιατί είναι σημαντικό να φροντίζετε την ψυχική σας υγεία;

Η καλή ψυχική υγεία είναι για όλα τα άτομα ευεργετική. Αυτό περιλαμβάνει και άτομα που δεν έχουν υποβληθεί σε θεραπεία καρκίνου.

Ο καρκίνος σε παιδική ηλικία μπορεί να έχει αντίκτυπο στην ψυχική υγεία του ατόμου. Ακόμα και χρόνια μετά την ολοκλήρωση των θεραπειών, συχνά, μπορεί να αισθάνεστε αναστάτωση, λύπη, θυμό ή ανησυχία. Όταν τα συναισθήματα μετατρέπονται σε προβλήματα και επηρεάζουν την καθημερινότητά του ατόμου τότε ίσως εμφανίζεται η ανάγκη για αναζήτηση συμβουλής. Η διαχείριση πλήθους συναισθημάτων τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά τον καρκίνο παιδικής ηλικίας μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην ψυχική υγεία του ατόμου.

Τα προβλήματα ψυχικής υγείας περιλαμβάνουν:

• Άγχος
• Προβλήματα συμπεριφοράς, όπως κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικά, ανεξέλεγκτο θυμό ή αδιαφορία
• Κατάθλιψη, κυκλοθυμία
• Μετατραυματικό άγχος, για παράδειγμα αναβίωση τραυματικών γεγονότων
• Αυτοκτονικές σκέψεις

Οποιοδήποτε άτομο, ακόμα και άτομα που δεν υπεβλήθησαν ποτέ σε θεραπείες καρκίνου, μπορεί να αναπτύξει προβλήματα ψυχικής υγείας. Τα αποθεραπευμένα άτομα από καρκίνο παιδικής ηλικίας, ωστόσο, έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν προβλήματα ψυχικής υγείας αργότερα στην ζωή τους. Με βάση τα παραπάνω, είναι σημαντικό άτομα που έχουν αντιμετωπίσει τον καρκίνο σε παιδική ηλικία να φροντίζουν την ψυχική τους υγεία.

Ποια είναι τα συμπτώματα και τα σημεία των προβλημάτων ψυχικής υγείας;

Υπάρχουν συμπτώματα και σημεία που μπορεί να υποδηλώνουν ότι βιώνετε προβλήματα ψυχικής υγείας. Μπορεί να μην έχετε τα παρακάτω συμπτώματα και τα σημεία την παρούσα στιγμή, είναι σημαντικό ωστόσο να έχετε γνώση για αυτά σε περίπτωση που εμφανιστούν στο μέλλον.

Τα παρακάτω συμπτώματα και σημεία μπορεί να υποδηλώνουν ότι αντιμετωπίζετε προβλήματα ψυχικής υγείας:

• Μόνιμο αίσθημα άγχους ή ανησυχίας
• Μόνιμο αίσθημα κατάθλιψης ή δυστυχίας
• Συνεχής κυκλοθυμία
• Προβλήματα ύπνου
• (Υπερβολική) αύξηση ή μείωση βάρους
• Απώλεια όρεξης
• Ανάγκη για συνεχή απομόνωση
• Κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών
• Συνεχές αίσθημα ενοχής ή αναξιότητας
• Αυτοκτονικές τάσεις

Στην περίπτωση που αναγνωρίζετε σε εσάς κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα ή σημεία, παρακαλώ επικεντρωθείτε στο να παραμείνετε ασφαλείς, μιλήστε με κάποιον που εμπιστεύεστε και επικοινωνήστε με τον ιατρό σας, ψυχολόγο/ψυχοθεραπευτή/ψυχίατρο ή τον ειδικό που σας παρακολουθεί. Στην περίπτωση που έχετε αυτοκτονικές τάσεις στην παρούσα φάση, επικεντρωθείτε στο να μείνετε ασφαλείς και να μιλήσετε με κάποιον. Στην χώρα σας υπάρχουν γραμμές υποστήριξης στις οποίες μπορείτε να απευθυνθείτε. Στην ιστοσελίδα θα βρείτε έναν κατάλογο τηλεφωνικών γραμμών για άτομα που έχουν αυτοκτονικές τάσεις, παρακαλώ ακολουθήστε τον σύνδεσμο: https://blog.opencounseling.com/suicide-hotlines/.

Διατρέχω κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων ψυχικής υγείας. Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω και πότε;

Στην περίπτωση που ανήκετε σε ομάδα υψηλού κινδύνου να εμφανίσετε προβλήματα ψυχικής υγείας, συνίσταται να επισκέπτεστε τακτικά τον ιατρό σας ή τον ειδικό που σας παρακολουθεί. Στις επισκέψεις σας αυτές, μπορεί να ερωτηθείτε σχετικά με την ψυχική σας υγεία και αν αντιμετωπίζετε συμπτώματα και/ή σημεία προβλημάτων ψυχικής υγείας.

Τι συμβαίνει στην περίπτωση που αντιμετωπίζω προβλήματα ψυχικής υγείας;

Στην περίπτωση που αντιμετωπίζετε προβλήματα ψυχικής υγείας, ο γενικός ιατρός σας ή ο ειδικός που σας παρακολουθεί πιθανότατα να σας παραπέμψει σε:

• Ψυχολόγο (επαγγελματίας υγείας που ειδικεύεται στην ψυχική υγεία)
• Ψυχίατρος (ιατρός που ειδικεύεται στην ψυχική υγεία)
• Κοινωνικός λειτουργός (επαγγελματίας που ειδικεύεται στα κοινωνικά προβλήματα)

Ο ψυχολόγος μπορεί να σας βάλει να κάνετε περαιτέρω εξετάσεις και να συζητήσει μαζί σας διάφορες επιλογές. Θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε αυτό που βιώνετε.

Τι θα μπορούσα να κάνω περαιτέρω;

Είναι σημαντικό να έχετε γνώση για τις πιθανότητες εμφάνισης προβλημάτων ψυχικής υγείας και να γνωρίζετε τα συμπτώματα και τα σημεία. Στην περίπτωση που έχετε περαιτέρω απορίες ή οι πληροφορίες του παρόντος φυλλαδίου σας ανησύχησαν, παρακαλώ επικοινωνήστε με τον γενικό ιατρό σας ή τον ειδικό που σας παρακολουθεί.

Υπάρχουν αρκετοί τρόποι προκειμένου να βελτιώσετε την ψυχική υγεία σας. Για παράδειγμα:

• Σωματική άσκηση, όπως ποδηλασία, άρση βαρών και/ή ενεργός τρόπος ζωής (για παράδειγμα κηπουρική, περίπατος και δουλειές του σπιτιού). Η σωματική άσκηση μπορεί να αποσπάσει την προσοχή σας από τις αρνητικές σκέψεις και να βελτιώσει τα επίπεδα ενέργειάς σας. Βοηθά, επιπλέον, στη μείωση του άγχους και ενθαρρύνει τον εγκέφαλο να παράγει ορμόνες που συμβάλλουν στην χαρά.

• Διατροφή: Διατηρώντας το σωματικό σας βάρος σε υγιή επίπεδα και καταναλώνοντας υγιεινά τρόφιμα από τις πέντε ομάδες τροφίμων (φρούτα, λαχανικά, πρωτεΐνες, γαλακτοκομικά και δημητριακά). Μειώνοντας, επιπλέον, την κατανάλωση ζάχαρης και αλατιού.

• Βραδινός ύπνος 7 με 9 ώρες: Ο εγκέφαλος χρειάζεται αρκετό ύπνο προκειμένου να μπορεί να επεξεργαστεί τις συναισθηματικές πληροφορίες. Οι λίγες ώρες ύπνου μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στη διάθεσή σας.

• Η επικοινωνία με τους γύρω σας: Περνώντας χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους σας προστατεύετε τον εαυτό σας από το άγχος και αυξάνετε τη χαρά. Δημιουργείται, επίσης, το αίσθημα του ανήκειν, του σκοπού και ενισχύεται η αυτοπεποίθηση. Είναι, επίσης βοηθητικό να συνδέεστε με άτομα που βιώνετε κοινές εμπειρίες μέσω ομάδων αποθεραπευμένων ή ομάδων αυτοβοήθειας. Η συμμετοχή σε τέτοιου είδους ομάδες θα σας βοηθήσει να νιώσετε ότι σας καταλαβαίνουν και ότι είστε μέρος μίας κοινότητας με κοινές εμπειρίες.

• Αφιερώστε χρόνο σε εσάς: Ειδικότερα όταν έχετε μία απαιτητική εργασία και/ή κοινωνική ζωή, είναι σημαντικό να αφιερώνετε, εξίσου, χρόνο προκειμένου να χαλαρώσετε και να ξεκουραστείτε. Μπορείτε να αξιοποιήσετε αυτόν τον χρόνο κάνοντας μπάνιο, να διαβάσετε ή αλλά πράγματα που σας ευχαριστούν.

• Επικοινωνήστε με την οικογένεια σας ή με στενούς φίλους όταν βιώνετε αρνητικά συναισθήματα. Μιλώντας για τα συναισθήματα σας με ανθρώπους που εμπιστεύεστε θα σας βοηθήσει να τα επεξεργαστείτε και να μειώσετε τη συναισθηματική δυσφορία.
• Εξασκηθείτε στην ευγνωμοσύνη: Ορισμένες φορές, όταν αισθανόμαστε αγωνία, λύπη ή άγχος, τείνουμε να ξεχνάμε τα θετικά της ζωής μας. Η συνεχής εστίαση στα θετικά σας εξασκεί στο αίσθημα της χαράς. Πιο συγκεκριμένα, μπορείτε να το επιτύχετε γράφοντας σε ημερολόγιο κάθε μέρα ή σκεπτόμενοι πράγμα για τα οποία είστε ευγνώμονες, όπως οι καλοί φίλοι ή η απόλαυση ενός καλού βιβλίου.

• Εξασκηθείτε στην ενσυνειδητότητα (mindfulness): Η ενσυνειδητότητα είναι η δυνατότητα να ζεις πλήρως το παρόν, ενώ παράλληλα αποδέχεσαι τις σκέψεις, τα συναισθήματά και τις σωματικές σου αισθήσεις. Η ενσυνειδητότητα έχει αποδειχτεί ότι έχει θετικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία. Για ασκήσεις ενσυνειδητότητας επισκεφθείτε τους συνδέσμους: https://www.calm.com ή https://www.headspace.com.

• Τεχνικές χαλάρωσης: Υπάρχουν πολλές ασκήσεις που βοηθούν προκειμένου να χαλαρώσει το μυαλό και το σώμα. Οι ασκήσεις χαλάρωσης βοηθούν στο να επιβραδύνουν την αναπνοή, να μειώσουν την αρτηριακή πίεση και να ανακουφίσουν το άγχος. Για ασκήσεις χαλάρωσης επισκεφθείτε τον σύνδεσμο: https://www.calm.com or https://www.headspace.com.

• Ζητήστε επαγγελματική βοήθεια: Οι παραπάνω συμβουλές συχνά βοηθούν τα άτομα να βελτιώσουν και να διατηρήσουν την ψυχική τους υγεία, άλλες φορές πάλι δεν αρκεί. Σε αυτή την περίπτωση συνιστάται η επαγγελματική βοήθεια. Μπορεί εν τέλει να σας φανεί πιο βοηθητικό και εύκολο να αντιμετωπίσετε τα προβλήματά σας με κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας όπως έναν θεραπευτή. Στην περίπτωση που θεωρείτε ότι χρειάζεστε επαγγελματική βοήθεια, μπορείτε να το συζητήσετε είτε με τον γενικό ιατρό σας είτε με τον ειδικό που σας παρακολουθεί.

Που μπορώ να βρω περαιτέρω πληροφορίες;

Μπορείτε να βρείτε περαιτέρω πληροφορίες για τα προβλήματα ψυχικής υγείας διαδικτυακά. Είναι, ωστόσο, σημαντικό να γνωρίζετε ότι αυτές οι πληροφορίες δεν είναι πάντα ενημερωμένες ή ακριβείς.

Ορισμένες πηγές για περισσότερες πληροφορίες είναι:

• Samaritans: Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες σχετικά με την εύρεση ψυχολογικής υποστήρηξης στο Ηνωμένο Βασίλειο σε περίπτωση άμεσης ανάγκης

• American Cancer Society: Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες και συμβουλές για τα προβλήματα ψυχικής υγείας μετά από τις θεραπείες του καρκίνου

• NHS: Εδώ μπορείτε να βρείτε πληροφορίες σχετικά με τα προβλήματα ψυχικής υγείας και συμβουλές αυτοβοήθειας

Στις παραπάνω ιστοσελίδες μπορείτε να βρείτε επίσης πληροφορίες που να σχετίζονται με τα παρακάτω θέματα:

• Προαγωγή της υγείας
• Ψυχοκοινωνικά προβλήματα
• Ψυχική υγεία

Παρακαλώ σημειώστε

Αυτή η περίληψη PLAIN βασίζεται στην οδηγία του PanCareFollowUp για την “Προβλήματα ψυχικής υγείας” [1], η οποία βασίζεται στη συναίνεση διαφόρων εθνικών οδηγιών.

Παρόλο που η ομάδα πληροφοριών PanCare PLAIN προσπαθεί να παρέχει ακριβείς και πλήρεις πληροφορίες που είναι ενημερωμένες κατά την ημερομηνία δημοσίευσης, μπορείτε να ελέγξετε με τον γενικό ιατρό σας ή τον ειδικό που σας παρακολουθεί αν η παρούσα περίληψη αντικατοπτρίζει τις πιο πρόσφατες διαθέσιμες πληροφορίες και αν είναι σχετικές για εσάς.

Μην βασίζεστε αποκλειστικά σε αυτές τις πληροφορίες. Το ιδανικό είναι να ζητήσετε τη συμβουλή ενός ειδικευμένου ιατρού εάν έχετε ερωτήσεις σχετικά με μια συγκεκριμένη ιατρική κατάσταση, ασθένεια, διάγνωση ή σύμπτωμα.

Καμία εγγύηση ή δήλωση, ρητή ή σιωπηρή, δεν παρέχεται σχετικά με την ακρίβεια, την αξιοπιστία, την πληρότητα, τη συνάφεια ή την επικαιρότητα των πληροφοριών αυτών. Η PanCare παρήγαγε την αγγλική έκδοση και η PanCare δεν ευθύνεται για τις μεταφρασμένες εκδόσεις της παρούσας περίληψης. Η Ελληνική έκδοση των περιλήψεων PLAIN δημιουργήθηκε από το Κύτταρο.

[1] van Kalsbeek, R. κ.ά. (2021) European PANCAREFOLLOWUP recommendations for surveillance of late effects of childhood, adolescent, and Young Adult Cancer, European journal of cancer. Διαθέσιμο στο: https://www.ejcancer.com/article/S0959-8049(21)00368-3/fulltext.