This page is part of the Greek version of the PanCare PLAIN summaries.
Έκδοση 2: 09/12/2024

Προβλήματα με τα οστά

Είμαι σε υψηλότερο κίνδυνο για προβλήματα με τα οστά;

Οποιοδήποτε άτομο, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που δεν έχουν λάβει ποτέ θεραπεία για καρκίνο, μπορεί να αναπτύξει προβλήματα με τα οστά. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες ιατρικές καταστάσεις και θεραπείες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων με τα οστά. Τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν εξαρτώνται από τον τύπο της θεραπείας που λήφθηκε για τον καρκίνο.

Οι παρακάτω ιατρικές καταστάσεις μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο χαμηλής πυκνότητας οστικών μετάλλων:

• Υπογοναδισμός όπου οι όρχεις ή οι ωοθήκες παράγουν πολύ λίγες σεξουαλικές ορμόνες.
• Έλλειψη αυξητικής ορμόνης όπου η υπόφυση στον εγκέφαλο παράγει πολύ λίγη αυξητική ορμόνη.

Οι παρακάτω θεραπείες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο χαμηλής πυκνότητας οστικών μετάλλων:

• Θεραπεία με κορτικοστεροειδή.
• Ακτινοθεραπεία στον εγκέφαλο ή στο νωτιαίο μυελό ή σε περιοχή που περιλαμβάνει τον εγκέφαλο ή το νωτιαίο μυελό.
• Ακτινοθεραπεία σε όλο το σώμα, γνωστή και ως ολική σωματική ακτινοθεραπεία (TBI).

Είστε σε υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης χαμηλής πυκνότητας οστικών μετάλλων αν έχετε χαμηλό βάρος ή αν (έχετε) καπνίσει. Ο κίνδυνος σας είναι επίσης υψηλότερος αν είστε άνδρας ή αν ανήκετε σε λευκή φυλή.

Οι παρακάτω θεραπείες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο οστεονέκρωσης:

• Θεραπεία με κορτικοστεροειδή για 4 εβδομάδες ή περισσότερο.
• Μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων. Αυτό αυξάνει ιδιαίτερα τον κίνδυνο αν είχατε νόσο του μοσχεύματος κατά του ξενιστή (GvHD) μετά τη μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων.
• Ακτινοθεραπεία υψηλής δόσης.

Μπορείτε να μάθετε αν είχατε κάποια από αυτές τις ιατρικές καταστάσεις ή θεραπείες κοιτάζοντας την περίληψη της θεραπείας σας. Αν δεν έχετε περίληψη θεραπείας ή αν έχετε οποιεσδήποτε ερωτήσεις, επικοινωνήστε με το νοσοκομείο της νοσηλείας σας.

Αν εμφανίσετε προβλήματα με τα οστά, αυτό δεν σημαίνει πάντα ότι προκλήθηκαν από τη θεραπεία για τον καρκίνο. Τα προβλήματα με τα οστά μπορεί να έχουν άλλες αιτίες, όπως η έλλειψη ασβεστίου ή βιταμίνης D ή η έλλειψη άσκησης.

Ποια είναι τα συμπτώματα και τα σημεία των προβλημάτων με τα οστά;

Υπάρχουν συμπτώματα και σημεία που μπορούν να σας πουν αν μπορεί να έχετε προβλήματα με τα οστά. Μπορεί να μην έχετε αυτά τα συμπτώματα και σημεία αυτή τη στιγμή, αλλά είναι σημαντικό να έχετε γνώση γι’ αυτά σε περίπτωση που αναπτυχθούν στο μέλλον.

Συμπτώματα και σημεία χαμηλής πυκνότητας οστικών μετάλλων ή οστεοπόρωσης (και των επιπλοκών της) είναι:

• Κατάγματα οστών εύκολα
• Ξαφνικός, σοβαρός πόνος στην πλάτη ή χρόνιος πόνος στην πλάτη
• Απώλεια ύψους (λόγω θραύσης των σπονδύλων)

Συμπτώματα και σημεία οστεονέκρωσης είναι:

• Πόνος σε μια άρθρωση, ειδικά κατά την άσκηση, αλλά μερικές φορές και κατά την ανάπαυση
• Δυσκαμψία στις αρθρώσεις
• Μειωμένο εύρος κίνησης

Αν αναγνωρίζετε οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα ή σημεία σε εσάς, παρακαλώ επικοινωνήστε με τον γενικό σας ιατρό ή τον ειδικό που σας παρακολουθεί. Αυτά τα συμπτώματα και σημεία συχνά προκαλούνται από κάτι άλλο.

Διατρέχω υψηλότερο κίνδυνο για προβλήματα με τα οστά. Τι εξετάσεις πρέπει να κάνω και πότε;

Αν λάβατε ακτινοθεραπεία στον εγκέφαλο ή στον νωτιαίο μυελό ή σε όλο το σώμα και, συνεπώς, βρίσκεστε σε υψηλότερο κίνδυνο χαμηλής πυκνότητας οστικών μετάλλων, συνιστάται να:

• Κάνετε εξέταση DXA (μέτρηση οστικής πυκνότητας) μία φορά κατά την είσοδο στην παρακολούθηση μακροχρόνιας φροντίδας (LTFU) και/ή μία φορά στην ηλικία των 25 ετών και συχνότερα αν χρειαστεί. Για παιδιά και εφήβους, συνιστάται να γίνεται εξέταση DXA στη σπονδυλική στήλη και στο σύνολο του σώματος (χωρίς κεφάλι). Για εφήβους και ενήλικες, συνιστάται να γίνεται εξέταση DXA στη σπονδυλική στήλη και στο ισχίο.

Αν λάβατε κορτικοστεροειδή και, συνεπώς, βρίσκεστε σε υψηλότερο κίνδυνο χαμηλής πυκνότητας οστικών μετάλλων, εσείς και ο ειδικός που σας παρακολουθεί θα συζητήσετε και θα αποφασίσετε από κοινού ποια είναι η προτιμώμενη φροντίδα παρακολούθησης για εσάς (αυτό ονομάζεται από κοινού λήψη αποφάσεων).

Οι εξετάσεις για χαμηλή πυκνότητα οστικών μετάλλων έχουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους, για παράδειγμα:

Αν βρίσκεστε σε υψηλότερο κίνδυνο για οστεονέκρωση, συνιστάται να:

• Συζητάτε το ιατρικό σας ιστορικό και αν βιώνετε/βιώσατε συμπτώματα και σημεία οστεονέκρωσης με τον γενικό σας ιατρό ή τον ειδικό που σας παρακολουθεί τουλάχιστον κάθε 5 χρόνια.

Τι γίνεται αν έχω προβλήματα με τα οστά;

Αν έχετε προβλήματα με τα οστά, ο γενικός ιατρός ή ο ειδικός που σας παρακολουθεί πιθανόν να σας παραπέμψει σε έναν εξειδικευμένο ιατρό. Ανάλογα με τα συμπτώματα και/ή τα σημεία που εμφανίζετε, μπορεί να σας παραπέμψει σε έναν:

• Ενδοκρινολόγο (ιατρός που ειδικεύεται στις ορμόνες και το μεταβολισμό)
• Ρευματολόγο (ιατρός που ειδικεύεται στις αυτοάνοσες και φλεγμονώδεις ασθένειες που επηρεάζουν τους μύες και τις αρθρώσεις)
• Ορθοπαιδικό χειρουργό (χειρουργός που ειδικεύεται στα οστά και τις αρθρώσεις)

Ο ειδικός μπορεί να συζητήσει μαζί σας τις διάφορες επιλογές θεραπείας.

Τι άλλο μπορώ να κάνω;

Το να γνωρίζετε ότι μπορεί να βρίσκεστε σε αυξημένο κίνδυνο για προβλήματα με τα οστά μπορεί να είναι δύσκολο. Η συζήτηση με φίλους και οικογένεια μπορεί να είναι βοηθητική, όπως επίσης και η ειδική συμβουλευτική και/ή η επαφή με ομάδες υποστήριξης, όπως οργανώσεις ασθενών. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη φροντίδα της ψυχικής σας υγείας, παρακαλώ διαβάστε: Προβλήματα ψυχικής υγείας.

Για να μειώσετε τον κίνδυνο προβλημάτων με τα οστά, είναι πολύ σημαντικό να ζείτε έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Συγκεκριμένα, είναι σημαντικό να ασκείστε για να ενισχύσετε τα οστά σας. Συνιστάται να κάνετε ασκήσεις (όπως ποδηλασία, τένις ή οικιακές εργασίες) για τουλάχιστον 150 λεπτά την εβδομάδα. Επίσης, να κάνετε ασκήσεις ενδυνάμωσης των οστών (όπως άρση βαρών, τρέξιμο ή άσκηση με αντιστάσεις) δύο φορές την εβδομάδα. Η φροντίδα της ψυχικής υγείας σας μπορεί να είναι ευεργετική· ακόμα και μικρές αλλαγές στον τρόπο ζωής σας μπορούν να έχουν θετική επίδραση τόσο στη φυσική όσο και στην ψυχική σας υγεία. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, παρακαλώ διαβάστε: Προαγωγή της υγείας.

Τα θρεπτικά συστατικά ασβέστιο και βιταμίνη D είναι ιδιαίτερα σημαντικά για να διατηρούν τα οστά σας ισχυρά. Συνιστάται να καταναλώνετε τουλάχιστον 10 μικρογραμμάρια (μg) βιταμίνης D την ημέρα και τουλάχιστον 500 χιλιοστόγραμμα (mg) ασβεστίου την ημέρα. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο περιλαμβάνουν γαλακτοκομικά προϊόντα, ξηρούς καρπούς, λάχανο και ψωμί. Λιπαρά ψάρια, μαργαρίνη, χαλβάρη και μανιτάρια είναι εξαιρετικές πηγές βιταμίνης D. Το σώμα παράγει επίσης τη δική του βιταμίνη D όταν εκτίθεται στο ηλιακό φως. Ωστόσο, να είστε ενήμεροι ότι η υπερβολική έκθεση στον ήλιο μπορεί να είναι επιβλαβής. Αν δεν μπορείτε να λάβετε αρκετά από αυτά τα θρεπτικά συστατικά μέσω της διατροφής σας, μπορεί να είναι απαραίτητη η λήψη συμπληρωμάτων με ασβέστιο και βιταμίνη D.

Αν έχετε χαμηλό Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) ή είστε λιποβαρή άτομα, είναι σημαντικό να εξετάσετε τη λήψη διατροφικών συμπληρωμάτων για να υποστηρίξετε την υγεία των οστών σας.

Είναι επίσης σημαντικό να εξετάσετε την πρόληψη των πτώσεων. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την εξασφάλιση ότι το σπίτι σας είναι ασφαλές και δεν έχει κινδύνους πτώσης, τον τακτικό έλεγχο της όρασής σας και τη χρήση κατάλληλου υποδήματος.

Είναι σημαντικό να γνωρίζετε τη δυνατότητα ανάπτυξης προβλημάτων με τα οστά και ότι γνωρίζετε τα συμπτώματα και τα σημεία. Αν έχετε περαιτέρω ερωτήσεις ή αν οι πληροφορίες σε αυτό το φυλλάδιο σας ανησυχούν, παρακαλώ επικοινωνήστε με τον γενικό σας ιατρό ή τον ειδικό που σας παρακολουθεί.

Που μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες;

Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα προβλήματα των οστών στο διαδίκτυο. Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι αυτές οι πληροφορίες δεν είναι πάντα ενημερωμένες ή ακριβείς.

Σε αυτόν τον ιστότοπο, μπορείτε επίσης να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό το θέμα:

• Προαγωγή της υγείας
• Δευτερογενείς νεοπλασίες: Καρκίνος των οστών
• Ψυχική υγεία

Παρακαλώ σημειώστε

Αυτή η περίληψη PLAIN βασίζεται στην κατευθυντήρια γραμμή του PanCareFollowUp για τα “Προβλήματα με τα οστά”[1], η οποία βασίζεται στη συναίνεση διάφορων εθνικών κατευθυντήριων γραμμών, και στην κατευθυντήρια γραμμή του IGHG* για την “Πυκνότητα των οστικών μετάλλων”[2].

Παρόλο που η ομάδα πληροφοριών PanCare PLAIN προσπαθεί να παρέχει ακριβείς και πλήρεις πληροφορίες που είναι ενημερωμένες κατά την ημερομηνία δημοσίευσης, μπορείτε να ελέγξετε με τον γενικό ιατρό σας ή τον ειδικό που σας παρακολουθεί αν η παρούσα περίληψη αντικατοπτρίζει τις πιο πρόσφατες διαθέσιμες πληροφορίες και αν είναι σχετικές για εσάς.

Μην βασίζεστε αποκλειστικά σε αυτές τις πληροφορίες. Το ιδανικό είναι να ζητήσετε τη συμβουλή ενός ειδικευμένου ιατρού εάν έχετε ερωτήσεις σχετικά με μια συγκεκριμένη ιατρική κατάσταση, ασθένεια, διάγνωση ή σύμπτωμα.

Καμία εγγύηση ή δήλωση, ρητή ή σιωπηρή, δεν παρέχεται σχετικά με την ακρίβεια, την αξιοπιστία, την πληρότητα, τη συνάφεια ή την επικαιρότητα των πληροφοριών αυτών. Η PanCare παρήγαγε την αγγλική έκδοση και η PanCare δεν ευθύνεται για τις μεταφρασμένες εκδόσεις της παρούσας περίληψης. Η Ελληνική έκδοση των περιλήψεων PLAIN δημιουργήθηκε από το Κύτταρο.

*Διεθνής Ομάδα Εναρμόνισης Κατευθυντήριων Γραμμών για τις Καθυστερημένες Επιπτώσεις του Καρκίνου της Παιδικής Ηλικίας

[1] van Kalsbeek R. et al. (2021) European PANCAREFOLLOWUP recommendations for surveillance of late effects of childhood adolescent and Young Adult Cancer. European journal of cancer. Διαθέσιμο στο: https://www.ejcancer.com/article/S0959-8049(21)00368-3/fulltext

[2] Van Atteveld, J.E. et al. (2021) Bone mineral density surveillance for childhood, adolescent, and young adult cancer survivors: evidence-based recommendations from the International Late Effects of Childhood Cancer Guideline Harmonization Group. Διαθέσιμο στο: https://www.thelancet.com/journals/landia/article/PIIS2213-8587(21)00173-X/fulltext