Δευτερογενείς νεοπλασίες: γενικά

This page is part of the Greek version of the PanCare PLAIN summaries.
Έκδοση 2: 09/12/2024

Αυτή η περίληψη PLAIN βασίζεται στην οδηγία του PanCareFollowUp για τις “Δευτερογενείς Νεοπλασίες” [1], η οποία βασίζεται στη συναίνεση διαφόρων εθνικών οδηγιών.

Δευτερογενής (επίσης ονομάζεται δεύτερος) καρκίνος: γενικά

Όπως γνωρίζετε, οι άνθρωποι που διαγιγνώσκονται με καρκίνο χρειάζονται θεραπείες για να αναρρώσουν. Οι θεραπείες του καρκίνου καταστρέφουν και σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα, αλλά καταστρέφουν επίσης και υγιή κύτταρα. Όταν τα υγιή κύτταρα καταστρέφονται, αυτό μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης ενός εντελώς νέου καρκίνου στο μέλλον.

Όταν ένα άτομο που έχει ήδη υποβληθεί σε θεραπεία για καρκίνο αναπτύσσει έναν νέο καρκίνο, αυτός ο νέος καρκίνος ονομάζεται δεύτερος ή δευτερογενής καρκίνος. Ένας δευτερογενής καρκίνος δεν είναι το ίδιο με την επανεμφάνιση του καρκίνου, ή την υποτροπή, που είναι όταν ο πρώτος καρκίνος επιστρέφει. Ένας δευτερογενής καρκίνος είναι ένας εντελώς νέος καρκίνος.

Μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό ατόμων που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία για καρκίνο αναπτύσσουν δευτερογενή καρκίνο.

Υπάρχουν αρκετά πράγματα που το κάθε άτομο μπορεί να κάνει για να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων τύπων δευτερογενούς καρκίνου.

Risk subsequent cancer 1 2 3

Κίνδυνος επακόλουθου καρκίνου μετά τη θεραπεία του καρκίνου
Δημιουργήθηκε με το BioRender.com
Περάστε πάνω από τα γράμματα/αριθμούς στο σχήμα για περισσότερες πληροφορίες.

Διατρέχω υψηλότερο κίνδυνο για δευτερογενή καρκίνο;

Ο κίνδυνος να αναπτύξετε δευτερογενή καρκίνο, καθώς και ο τύπος του καρκίνου, εξαρτάται κυρίως από τη θεραπεία του καρκίνου που λάβατε:

  • Ορισμένες θεραπείες καρκίνου δεν αυξάνουν τον κίνδυνο δευτερογενή καρκίνου.
  • Για ορισμένες θεραπείες καρκίνου δεν είμαστε σίγουροι αν μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο δευτερογενή καρκίνου – χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να το διαπιστώσουμε.
  • Ξέρουμε ότι ορισμένες θεραπείες καρκίνου μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο δευτερογενή καρκίνου.

Μπορεί να είναι δύσκολο να εκτιμηθεί ο ακριβής σας κίνδυνος για δευτερογενή καρκίνο. Ο κίνδυνος σας επηρεάζεται από παράγοντες πέραν της θεραπείας σας, όπως η ηλικία σας και η γενετική σας.

Οι ακόλουθες θεραπείες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο δευτερογενή καρκίνου:

Τύπος δευτερογενή καρκίνου Θεραπεία/θεραπείες καρκίνου που αυξάνουν τον κίνδυνο
Καρκίνος της ουροδόχου κύστης
  • Ακτινοθεραπεία στην ουροδόχο κύστη ή σε περιοχή που περιλαμβάνει την ουροδόχο κύστη.
  • Κυκλοφωσφαμίδη ή ιφοσφαμίδη, τύποι χημειοθεραπευτικών φαρμάκων. Αυξάνουν ιδιαίτερα τον κίνδυνο αν είχατε σοβαρή αιμορραγία της ουροδόχου κύστης (αιμορραγική κυστίτιδα) κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Καρκίνος του αίματος: οξεία μυελογενής λευχαιμία (ΟΜΛ) ή μυελοδυσπλασία
  • Μία ομάδα χημειοθεραπευτικών φαρμάκων που ονομάζονται αλκυλιωτικοί παράγοντες όπως η κυκλοφωσφαμίδη και η προκαρβαζίνη.
  • Μία ομάδα χημειοθεραπευτικών φαρμάκων που ονομάζονται ανθρακυκλίνες όπως η δοξορουβικίνη, η δαουνορουβικίνη και η μιτοξαντρόνη.
  • Μία ομάδα χημειοθεραπευτικών φαρμάκων που ονομάζονται επιποδοφυλλοτοξίνες όπως η ετοποσίδη και η τενιποσίδη.
  • Μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων με τα δικά σας βλαστοκύτταρα (αυτόλογη).
Καρκίνος των οστών
  • Ακτινοθεραπεία. Το μέρος του σώματος που έχει υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξει καρκίνο των οστών.

Καρκίνος του παχέος εντέρου
  • Ακτινοθεραπεία στο παχύ έντερο και το ορθό ή σε περιοχή που περιλαμβάνει το παχύ έντερο και το ορθό.

Καρκίνος του εγκεφάλου ή του νωτιαίου μυελού
  • Ακτινοθεραπεία στο κεφάλι, τον εγκέφαλο ή τον νωτιαίο μυελό ή σε περιοχή που περιλαμβάνει το κεφάλι, τον εγκέφαλο ή τον νωτιαίο μυελό.
Καρκίνος του μαστού (στις γυναίκες)
  • Ακτινοθεραπεία (10 Gy ή περισσότερο) στο στήθος ή στην άνω κοιλιακή χώρα, όταν περιλαμβάνεται η περιοχή του μαστού.
Καρκίνος του πνεύμονα
  • Ακτινοθεραπεία στους πνεύμονες ή σε περιοχή που περιλαμβάνει τους πνεύμονες.

Καρκίνος του στόματος
  • Ακτινοθεραπεία στο στόμα ή σε περιοχή που περιλαμβάνει το στόμα.
  • Ιστορικό νόσου μοσχεύματος κατά του ξενιστή (GvHD) στο στόμα μετά από μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων.

Καρκίνος του δέρματος
  • Ακτινοθεραπεία. Το μέρος του σώματος που έχει υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξει καρκίνο του δέρματος.
  • Μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων, ειδικά με ιστορικό νόσου μοσχεύματος κατά ξενιστή (GvHD) του δέρματος.

 Καρκίνος του θυρεοειδούς
  • Ακτινοθεραπεία στον λαιμό ή σε περιοχή που περιλαμβάνει τον θυρεοειδή.
  • Θεραπευτικό ραδιενεργό ιώδιο (131I-MIBG), ένας τύπος εσωτερικής ακτινοθεραπείας που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του νευροβλαστώματος.

Υπάρχουν επίσης άλλοι τύποι δευτερογενούς καρκίνου για τους οποίους μπορεί να διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο, όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, ο καρκίνος του ενδομητρίου, ο καρκίνος του προστάτη, ο καρκίνος των όρχεων και ο καρκίνος του μαστού στους άνδρες. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν κατευθυντήριες οδηγίες ή περιλήψεις PLAIN για αυτούς τους τύπους δευτερογενούς καρκίνου.

Μπορείτε να μάθετε αν έχετε λάβει κάποια από αυτές τις θεραπείες κοιτάζοντας την περίληψη της θεραπείας σας. Αν δεν έχετε περίληψη θεραπείας ή αν έχετε οποιεσδήποτε ερωτήσεις, επικοινωνήστε με το νοσοκομείο της νοσηλείας σας.

Εάν αναπτύξετε δευτερογενή καρκίνο, δεν σημαίνει πάντα ότι αυτό προκαλείται από τη θεραπεία που χρησιμοποιήθηκε για τον πρώτο σας καρκίνο. Η δευτερογενής νεοπλασία μπορεί να έχει άλλες αιτίες, όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση (υπερβολικής) αλκοόλης, η χρήση ψυχεδελικών ναρκωτικών, η (υπερβολική) έκθεση στον ήλιο και η μεγαλύτερη ηλικία. Μερικοί άνθρωποι με καρκίνο πάσχουν από κληρονομικό σύνδρομο καρκίνου. Αυτή είναι μια κατάσταση όπου εσείς (και μερικές φορές άλλα μέλη της οικογένειας) διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξετε καρκίνο, συχνά σε ασυνήθιστα πρώιμη ηλικία.

Ποια είναι τα συμπτώματα και τα σημεία του δευτερογενούς καρκίνου;

Υπάρχουν συμπτώματα και σημεία που μπορούν να σας υποδείξουν εάν μπορεί να έχετε δευτερογενή καρκίνο. Για κάθε τύπο δευτερογενούς καρκίνου, τα σημεία και τα συμπτώματα μπορεί να είναι διαφορετικά. Παρακαλούμε ελέγξτε στον παραπάνω πίνακα για ποιο(α) τύπο(ους) δευτερογενούς καρκίνου μπορεί να έχετε αυξημένο κίνδυνο. Για καθένα από αυτούς τους τύπους καρκίνου, είναι διαθέσιμο ένα σχετικό φυλλάδιο που περιλαμβάνει μια λίστα με σημεία και συμπτώματα που πρέπει να προσέχετε. Μπορεί να μην έχετε αυτά τα συμπτώματα και σημεία αυτή τη στιγμή, αλλά είναι σημαντικό να τα γνωρίζετε σε περίπτωση που εμφανιστούν στο μέλλον.

Υπάρχουν μερικά γενικά συμπτώματα και σημεία που μπορεί να υποδεικνύουν ότι έχετε δευτερογενή καρκίνο:

  • Αίσθημα (έντονης) κόπωσης
  • Απώλεια βάρους χωρίς προσπάθεια
  • Απώλεια όρεξης
  • Πυρετός και υπερβολική εφίδρωση

Αυτά τα συμπτώματα και σημεία συχνά προκαλούνται από κάτι άλλο. Ωστόσο, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία του δευτερογενούς καρκίνου είναι πολύ σημαντική. Εάν εμφανίσετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα ή σημεία, παρακαλούμε επικοινωνήστε με τον γενικό σας ιατρό ή τον ειδικό που σας παρακολουθεί σύντομα.

Διατρέχω υψηλότερο κίνδυνο για δευτερογενή καρκίνο. Ποιες εξετάσεις πρέπει να κάνω και πότε;

Ανεξάρτητα από τον κίνδυνο δευτερογενούς καρκίνου, ο ειδικός που σας παρακολουθεί μπορεί να σας ρωτήσει για το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου τουλάχιστον κάθε 5 χρόνια.

Σε περίπτωση που έχετε (ή μπορεί να έχετε) κληρονομικό καρκινικό σύνδρομο, ο ειδικός που σας παρακολουθεί μπορεί να σας παραπέμψει σε κλινικό γενετιστή (ιατρό που ειδικεύεται σε γενετικές ασθένειες).

Ανάλογα με τον τύπο του δευτερογενούς καρκίνου που μπορεί να διατρέχετε κίνδυνο, μπορεί να χρειαστούν περισσότερες εξετάσεις.

Τι συμβαίνει αν (μπορεί να) έχω δευτερογενή καρκίνο;

Εάν έχετε (ή μπορεί να έχετε) δευτερογενή καρκίνο, ο γενικός ιατρός σας ή ο ειδικός που σας παρακολουθεί πιθανόν να σας παραπέμψει σε εξειδικευμένο ιατρό.

Ο εξειδικευμένος ιατρός μπορεί να συζητήσει μαζί σας διάφορες επιλογές θεραπείας.

Τι άλλο μπορώ να κάνω;

Το να γνωρίζετε πως μπορεί να έχετε αυξημένο κίνδυνο για δευτερογενή νεοπλασία μπορεί να είναι δύσκολο. Η συζήτηση με φίλους και την οικογένειά σας μπορεί να είναι βοηθητική, καθώς και η ειδική συμβουλευτική και/ή η επαφή με ομάδες υποστήριξης, όπως οργανώσεις ασθενών. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη φροντίδα της ψυχικής σας υγείας, παρακαλώ διαβάστε: Προβλήματα ψυχικής υγείας.

Για να μειώσετε τον κίνδυνο δευτερογενούς καρκίνου, το να υιοθετήσετε ή να διατηρήσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής είναι εξαιρετικά σημαντικό. Η φροντίδα της ψυχικής σας υγείας μπορεί να είναι ευεργετική· ακόμη και μικρές αλλαγές στον τρόπο ζωής σας μπορούν να έχουν θετικό αντίκτυπο τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική σας υγεία. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου ζωής, παρακαλώ διαβάστε: Προαγωγή υγείας.

Είναι επίσης σημαντικό να αποφεύγετε τη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Επιπλέον, θα πρέπει να αποφεύγεται η (υπερβολική) έκθεση στον ήλιο, ιδιαίτερα κατά τις μεσημεριανές ώρες.

Οι συστάσεις εμβολιασμού για αποθεραπευμένα άτομα είναι γενικά σύμφωνες με αυτές για τον γενικό πληθυσμό. Ιδιαίτερης σημασίας είναι ο εμβολιασμός των αποθεραπευμένων (τόσο ανδρών όσο και γυναικών) κατά του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Αυτός ο εμβολιασμός μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων τύπων καρκίνου, όπως του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, του καρκίνου της μήτρας και του καρκίνου των γεννητικών οργάνων. Μπορεί επίσης να προστατεύσει από τον καρκίνο του στόματος και του λαιμού.

Εκτός εάν ο θεράπων ιατρός σας σάς συμβουλεύσει να κάνετε εξετάσεις για δευτερογενή καρκίνο πιο συχνά, συνιστάται ανεπιφύλακτα να συμμετέχετε στα εθνικά προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου καρκίνου που είναι διαθέσιμα στη χώρα σας.

Είναι σημαντικό να έχετε γνώση για την πιθανότητα εμφάνισης δευτερογενούς καρκίνου και να γνωρίζετε τα συμπτώματα και τα σημεία. Εάν έχετε περαιτέρω ερωτήσεις ή αν οι πληροφορίες σε αυτό το φυλλάδιο σας ανησυχούν, παρακαλούμε επικοινωνήστε με τον γενικό ιατρό σας ή τον ειδικό που σας παρακολουθεί.

Που μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες;

Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον δευτερογενή καρκίνο στο διαδίκτυο. Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι αυτές οι πληροφορίες δεν είναι πάντα ενημερωμένες ή ακριβείς.

Ορισμένες πηγές για περαιτέρω πληροφορίες είναι:

  • Verywellhealth: Εδώ μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους δευτερογενούς καρκίνους γενικά
  • Macmillan Cancer Support: Εδώ μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον καρκίνο και τους παράγοντες κινδύνου του

Σε αυτό τον ιστότοπο μπορείτε επίσης να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτά τα θέματα:

Παρακαλώ σημειώστε

Αυτή η περίληψη PLAIN βασίζεται στην οδηγία του PanCareFollowUp για τις “Δευτερογενείς Νεοπλασίες” [1], η οποία βασίζεται στη συναίνεση διαφόρων εθνικών οδηγιών.

Παρόλο που η ομάδα πληροφοριών PanCare PLAIN προσπαθεί να παρέχει ακριβείς και πλήρεις πληροφορίες που είναι ενημερωμένες κατά την ημερομηνία δημοσίευσης, μπορείτε να ελέγξετε με τον γενικό ιατρό σας ή τον ειδικό που σας παρακολουθεί αν η παρούσα περίληψη αντικατοπτρίζει τις πιο πρόσφατες διαθέσιμες πληροφορίες και αν είναι σχετικές για εσάς.

Μην βασίζεστε αποκλειστικά σε αυτές τις πληροφορίες. Το ιδανικό είναι να ζητήσετε τη συμβουλή ενός ειδικευμένου ιατρού εάν έχετε ερωτήσεις σχετικά με μια συγκεκριμένη ιατρική κατάσταση, ασθένεια, διάγνωση ή σύμπτωμα.

Καμία εγγύηση ή δήλωση, ρητή ή σιωπηρή, δεν παρέχεται σχετικά με την ακρίβεια, την αξιοπιστία, την πληρότητα, τη συνάφεια ή την επικαιρότητα των πληροφοριών αυτών. Η PanCare παρήγαγε την αγγλική έκδοση και η PanCare δεν ευθύνεται για τις μεταφρασμένες εκδόσεις της παρούσας περίληψης. Η Ελληνική έκδοση των περιλήψεων PLAIN δημιουργήθηκε από το Κύτταρο.

[1] van Kalsbeek, R. κ.ά. (2021) European PANCAREFOLLOWUP recommendations for surveillance of late effects of childhood, adolescent, and Young Adult Cancer, European journal of cancer. Διαθέσιμο στο: https://www.ejcancer.com/article/S0959-8049(21)00368-3/fulltext.